درست است که مراحل ساختمان سازی، شامل عملیات و پروسه های تخصصی است اما آشنایی با آنها برای هر کسی که قصد ساخت و ساز زمین خود را دارد، کاملا ضروری است. در واقع از زمانی که تصمیم می گیرید در زمین خودتان، ساختمانی را بسازید، مراحل ساختمان سازی شروع می شود. چون پیش از شروع به کار ساخت بنا، نیاز دارید که مراحل مربوط به دریافت مجوز و… را هم انجام دهید.
مراحل ساختمان سازی
قبل از اینکه به معرفی مراحل ساختمان سازی بپردازیم، باید این موضوع را عنوان کنیم که کار ساخت یک ساختمان، نیاز به مدیریت اجرایی دارد. بسیاری از مالکان در شروع امر ساخت و ساز، مدیریت پروژه را به عهده تیم پیمانکاری ساختمانی قرار می دهند و بسیاری دیگر ممکن است خودشان شخصا در آن مدیریت داشته باشند.
انتخاب یک تیم پیمانکاری ساختمانی متعهد و کاربلد، یک امتیاز عالی محسوب می شود زیرا در مقایسه با ساخت و سازهای که مالکان بی تجربه به صورت شخصی آن را مدیریت می کنند، 40 تا 60 درصد صرفه جویی در زمان و هزینه ها را ایجاد می نماید. اما بسیاری از مالکان و کارفرمایان، نگران کیفیت ساختمان هستند زیرا بسیاری از تیم های پیمانکاری برای اینکه سود حاصل از ساخت و ساز بیشتر شود، در بعضی موارد، گزینه های ارزان تر و بی کیفیت را انتخاب می کنند.
طراحی معماری و تهیه نقشه ساختمان
حالا باید تیم طراحی و معماری، نقشه ساختمان را بر اساس اجازه ای که شهرداری در دستور نقشه صادر کرده، طرح ریزی نماید. اگر شما شخصا اداره پروژه را بر عهده گرفته باشید، باید طراحی و نقشه ساختمان را به یک مهندس معمار باتجربه و مختخصص بسپارید. شرکت های پیمانکاری ساختمانی، معمولا از چندین تیم مجزا تشکیل شده اند که تخصص های لازم برای طراحی و اجرای مراحل ساختمان سازی و ساخت یک بنا را به طور کامل دارند.
مهندسان معماری باید دارای پروانه اشتغال باشند تا با قوانین نظام مهندسی و ضوابط شهرسازی و معماری آشنایی کافی داشته باشند و طراحی و نقشه آنها مورد تایید شهرداری قرار بگیرد.
کسب جواز یا پروانه ساختمان
بعد از آماده شدن نقشه ساختمان، باید تمامی جزئیات و نقشه های لازم برای ساخت ساختمان در اختیار کارشناسان شهرداری قرار بگیرد تا مورد تایید آنها واقع شود. به پروانه ساختمان، شناسنامه ساختمان یا مجوز ساخت یا جواز ساخت نیز می گویند. کارشناسان شهرداری نقشه را ارزیابی می کنند و بر اساس داده های مربوط به ضوابط و قوانین ساختمان سازی، نقشه را تایید یا رد می کنند. البته تیم معماری به این دلیل که با تمام قوانین آشنایی دارند، معمولا نقشه ای را طراحی می کنند که موفق به اخذ پروانه می شود.
اما در صورت رد شدن نقشه، لازم است تا تغییراتی که مد نظر شهرداری است در نقشه اعمال شود و در صورت اعمال تمامی تغییرات، جواز ساخت یا همان پروانه ساختمان صادر می گردد و می توانید آماده انجام دیگر مراحل ساختمان سازی شوید.
بعد از کسب پروانه ساختمان، می توانید تیم اجرایی ساختمانی را برای انجام مراحل ساختمان سازی آماده کنید و عملا ساخت و ساز را شروع نمایید. قبل از شروع مراحل دیگر، نیاز به آماده سازی زمین و آوردن تجهیزات ساختمانی مختلف وجود دارد.
مراحل ساختمان سازی – مراحل سفت کاری
گودبرداری
گودبرداری یکی از مهمترین مراحل ساختمان سازی است زیرا در استحکام ساختمان نقش تعیین کننده ای دارد و باید کاملا طبق اصول علم عمران و با نظارت مهندسین سازه انجام شود. در گودبرداری، خاک های سطحی تا عمق لازم برداشته می شوند تا به زمین سفت و بکر برسند. عمق گودبرداری با توجه به نوع ساختمان و تعداد طبقات و وزن ساختمان تعیین می شود.
گودبرداری برای این است که ساختمان روی یک زمین مناسب و مقاوم بنا شود و مرکز ثقل ساختمانی در نقطه ای مناسب بنا شود. مرکز ثقل یا همان فونداسیون باید از خطر لرزش، سیل و یخبندان و خلاصه حوادثی که ممکن است باعث خرابی و آوار ساختمان شوند، در امان باشد.
بعد از گودبرداری، دوباره میزان مقاومت خاک و زمین تست می شود. انجام گودبرداری نیاز به تهیه اطلاعات زمین های اطراف آن را نیز دارد تا مبادا خطری، زمین و ساختمان های جانبی را تهدید نکند.
بتون ریزی ساختمان و آرماتوربندی
خب حالا لازم است برای افزایش استحکام پی و فونداسیون ساختمان، یک لایه 10 الی 15 سانتی متری از کف زمین را بتن ریزی (بتن مگر) نمایند. این لایه بتنی از نشست ساختمان جلوگیری می کند و مقاومت فونداسیون را بالا می برد. سپس با استفاده از میلگردها، پی ساختمان آرماتوربندی می شود. بتن مگر و آرماتورها با توجه به نوع پی ساختمان اجرا می شوند و در هر نوع سازه ای، ممکن است متفاوت باشد.
قالب بندی و بتون ریزی
حالا برای ایجاد حداکثر استحکام در فونداسیون، اطراف میلگردها و آرماتورهایی که در مرحله قبل ایجاد شده بود را با قالب های مخصوص (معمولا قالب های چوبی چرب شده)، قالب بندی می کنند. قالب بندی یعنی اطراف آرماتورها را با قالب های مخصوص می بندند تا بتن در همان ناحیه ریخته و خشک شد. چرب بودن قالب ها برای این است که به بتن نچسبد و بعدا جدا گردد.
سپس بتن ریزی در آن اجرا می شود و بعد هم باید مراحل عمل آوری بتن انجام شود. این مرحله و مرحله قبلی، از اصلی ترین مراحل ساختمان سازی محسوب می شوند و بیشترین حساسیت و البته بیشترین هزینه را به خود اختصاص می دهند.
اسکلت بندی ساختمان
حالا با توجه به نوع اسکلت تعیین شده برای سازه، اسکلت بندی در آن اجرا می شود. اجرای اسکلت ساختمان معمولا فلزی یا بتنی است. اما این روزها، استقبال از اسکلت بتنی به دلیل گرانی و عدم مقرون به صرفه بودن اسکلت فلزی، افزایش یافته است. هر کدام از این روش های اسکلت بندی، مزایا و معایب خاص خودشان را دارند.
اجرای سقف و سقف زنی
حالا نوبت به اجرای سقف در طبقات است. اجرای سقف نیز انواع گوناگونی دارد و این موضوع در مشخصات فنی ساختمان از قبل تعیین می شود و اسکلت بندی ساختمان نیز بر اساس همین موارد انجام می شود. یکی از روش های بسیار رایج و مقرون به صرفه در اجرای سقف، سقف تیرچه بلوک می باشد. در سقف تیرچه بلوک از انواع بلوک سقفی استفاده می شود و سپس یک لایه بتن روی آنها ریخته می شود تا کاملا مستحکم و مسطح گردد. اجرای سقف هم دارای اهمیت ویژه ای در بین مراحل ساختمان سازی می باشد.
دیوارچینی
دیوارچینی و تیغه زنی، فضاهای مختلف داخل ساختمان و واحدها را مجزا و تقسیم بندی می کند. دیوارها و تیغه های ساختمان، نقش باربر ندارند به همین خاطر باید با مصالح و بلوک های کاملا سبک و البته مقاوم اجرا شوند.
استفاده از بلوک های آجری و سفالی به دلیل کیفیت نامناسب، دیگر رایج نیست. انواع بلوک های سبک مانند لیکا و هپلکس نیز به دلیل اینکه قیمت بالایی دارند و اقتصادی نیستند، طرفداران زیادی در ساخت و ساز انبوه ندارند. یک گزینه برتر برای دیوارچینی و تیغه زنی ساختمان، بلوک های سبک پوکه معدنی هستند که هم قابلیت عایق بندی دارند و هم سبک هستند و وزن سازه را کاهش می دهند و از طرفی، مقاومت و استحکام آنها نیز مطلوب و استاندارد است.
اجرای تاسیسات و کفسازی
در پایان هم باید تاسیسات مختلف در کف طبقات و قسمت های مختلف ساختمان اجرا شود. بعد از کار گذاشتن لوله ها، سیم کشی برق و…، نوبت به شیب بندی و کفسازی طبقات می رسد. شیب بندی در تمام بخش های داخلی و مخصوصا در بخش هایی مانند آشپزخانه و سرویس بهداشتی لازم است تا راه خروج آب در آن ایجاد گردد. بعد از آن هم باید کفسازی و مسطح سازی اجرا شود.
معمولا از پوکه معدنی برای کفسازی طبقات و پشت بام ساختمان استفاده می شود. زیرا هم سبک است و هم به صرفه و از طرفی استحکام کافی را در کف ایجاد می کند. همچنین باید عایق بندی نیز در این مرحله اجرا شود تا کف حمام و دستشویی و آشپزخانه کاملا عایق و ضدآب شوند.